Сочинение на тему: « Ана тилим — къумукъ тил ».
Написала ученица 6 класса: Гайдарбекова Патимат Османовна.
Къумукъ деген нечев русгъа айланып,
Барагъангъа ичим янып гюемен.
Ана тилибизни жавгьар сёзлери,айтывлары,аталар сёзлери,сарынлар,такъмакълар,йырлар,хабарлар,ёмакълар яшланы янында кёп такрарлана турса,гележек наслуну эсинде де къалыр. «Ана тилин сюймейген,ана элин сюе десе инанман» деген айтывну яшланы юреклерине сингдирме герек деп ойлашаман.
Минг йыллар алдан берли топланып гелген сютдей акъ,балдай татли,анадай аявлу тилибизни бугюн тас этсек гележегибиз нечик болур? Тилни аздыргъанлардан болмайыкъ. Ону бай этмеге гьарибиз оьз гючюбюз булан чалышайыкъ! Ана тилибиз бизин Аллагь берген байлыгъыбыз.Гьар къумукъ оьз элине тас этилген эки сёзню къайтарса азып барагъан тилибиз нечик айынар эди? «Ана тилибизни жанландырмакъ учун не йимик чаралар герсек яхшы?-деген ой янгыз муаллимлени тюгюл, къайсы къумукъну да ойлашдырмагъа тюше.Яшлагъа гиччи заманындан башлап болгъан чакъы къумукъча сейлемеге таркъ. Аналар яшларын юхлатагъанда къумукъ тилде гьайлек йырлар йырласа да ,къакъакълар айтса да, яшлагъа ана тилин уьйренмеге кемек болур эди деп ойлашаман. Яшлар къумукъча сейлегенде,агьамият берип тынглап, эринмей,артгъа къоймай,еринде хаталарын тюзлемеге тарыкъ.
Къумукъ тил оьле,сёне дегенлеге: «Оьз тилигизни сююгюз, аяма уьйренигиз! Ону къонгуравлу сесин,макъамын сезип,санларыбызгъа сююв сырлар булан сингдирип гележегине яшларыбызгъа бизден варисликге сакълагъыз!»-деп айтма сюемен.
Ана тилибиз лап да уллу жан азыгъыбыз хазнабыз. «Халкъ болмаса тил болмайгъаны булай да англашыла,тек тил болмаса халкъ болмайгъайгъанны унутмагъа ярамай»,-деген къумукъ алим Жангиши Магьамматович Хангишиев де.
Биз ана тилибизни сакълавгъа нечик къошум этип болабыз? Инг башлап гелигиз,барыбыз да ана тилибизде сейлейик. Сонг да,дагъы да яхшы болар эди,эгер де «оьрде олтургъанлар» да шу масъалагъа къолай тергев бере буса. Школаларда да ана тил дарсланы йыл сайын кемитмей, дагъы да къошмагъа неге ярамай экен деп ойлашаман.Ана тил дарсланы мени йимик сюеген яшлар чы кеп бардыр,тек жумада болагъан уьч дарс бизге ана тилибизни теренден билмеге нечакъы да азлыкъ эте. Муаллимлерибиз де яшлагъа китаплар етишмейгенни, оьзге тюрлю пособиялар,маълуматлар ёкълукъну кантын этелер. Мен ойлашагъан кюйде ана тил дарслагъа агьамият берив масаланы бек гечикдирмей гётермеге герек. Шу кемчиликлеге де къарамайлы биз,яшлар, ана тилни теренден уьйренмеге ,ана тилибизге бакъгъан сюювюбюзню артдырмакъ учун чалышмагъа герекбиз. Шону учун бизин муаллимибиз де къумукъ тил дарсларда сёзлюк ишлер юрюте,эсгиленген сёзлени кёп къолламагъа къарай. Тилибизни байлыгъын сакъламакъ учун айтывланы ва аталар сёзлерин кеп къолламагъа уьйрете.
«Ата юртум — Ботаюрт»
... Ата юртум, гьашыкъман сагъа. Мени ата юртума шаирлер гьашыкъ болгъан сонг, менден насипли адам екъдур деп ойлашаман. Ата ... Ата юртундан, Ватанындан адамгъа аявлу дагъы да не болма бола! Мени юртум Къумукъ ... яш охуй. Мунда яшлар биринчи билимин алалар. ... бизин насипли яшавубуз учун этип гетген гьалал ... деген ат къоюлгъан. Ботаюртну халкъы- ишлеме кеп сюеген халкъ, гьар затгъа пагьмусу булангъы адамлар. Ата ...
Бизге ана тилибиз ата-бабаларыбыздан аманатлангъан уллу савгъат. Аманатгъа хыянат болмагъа бизин бирибизни де ихтиярыбыз ёкъ. « Тили ёкъланы миллети,миллети ёкъланы тили ёкъ»-деген къанатлы сёзлер буссагьатгъы заманда айрыча маъна булан айтыла. Шо саялы да биз ана тилибиз тас болмасын учун къасткъылма герекбиз. Ана тилибиз унунулса биз тас боларбыз. Ана тил милли маданиятны,оьзтёречеликни,адабият ва тарихи эсделиклени сакълайгъан гьар миллетни тили ва адатлары. Ата юртун, ана тилин унутгъанлардан,ана элин танымайгъанлардан болмайыкъ . Гелигиз, ана тилибизни абурун сакълайыкъ, аяйыкъ!
Ана тилимни гележегине мени къаравум.
Ана тил. Бу сезлени айтгъандокъ гьар адамны юрегинде анасына,ата юртуна,оьз элине бакъгъан сюювю,сагъынчы,оьктемлиги тувулуна. Гьар адамгъа оьзюню ана тили аявлу йимик,магъа да мени къумукъ тилим аявлу. Неге тюгюл де бизге ана тилибиз анабызны ал увузу булан гелген. Ол инг башлап ана булан байлавлу. Ана тилин сюймейген адам анасын да, халкъын да сююп бола десе,инанмагъа къыйын. Ата –бабаларыбыздан гелген варислик ана тилибизни асырап,аяп сакъламакъ-бизин тувра борчубуз. Яшавда не ерни тутсакъ да,шо борч бизин алдыбызда къала. Неге тюгюл бу тилде анам биринчилей магъа «балам» деп айтгъан,биринчилей мен «анам» деп сёйлегенмен. Мен ойлашагъан кюйде ана тилибизни асырап – аяп сакъламакъ туврадан борчлу экенин гьар адам оьзю юрегинден англама герек. Шо саялы биринчилей ана тилге сююв анасыны тилинден сингип,агьлюде тарбияланмагъа герек. Артдагъы йылларда орус тил гьалиги наслулагъа шонча да синген чи, гьатта яшы русча сёйлесе кепине геле,оьзлер де огъар гёре орус тилде жавап бере. Россияда яшагъан сонг бизге орус тилни уьйренмесек де болмай. Амма орус тилде уьйренемен деп ана тилине сатиралы шиърусундагъы Абулайны келпетине ошай демеге ярай. Уьйде яхшы орус тилде сейлейгенде гьатта улланасы-уллатасы да къаршы тюгюлюне тамашалыкъ этесен. Оьзлер къумукъча сёйлеп, яшы орус тилде жавап береген агьлюлер де бар. Неге сюймей экен бу гьалиги аналар яшлары Аллагь берген ана тилинде таза сёйлегенни деген ой тувулуна. Шо яшлагъа школагъа юрюме башлагъанда да къумукъ тилде дарс айтмагъа да къыйын бола чы. Биз оьзюбюзню тилибизни унутмагъа къойсакъ,яшларыбызгъа уьйретмесек, ким уьйретежек? Шо саялы оьзлер ана тилин биле туруп да,яшына орус тилде сёйлейген ата-анагъа бек тамаша боламан, айрокъда юрт ерлерде. Шу ерде Агьмат Жачаевни:
Ана болмакъ азлыкъ эте анагъа,
Ана тилин сингдирмесе яшына.
Шо хатасы таякъ болуп,таш болуп.
Тиймесе сонг яхшы эди башына!
Деген дертлюгюн эсгерме сюемен. Оьзюбюз гёрюп турагъан йимик,кёбюсю шагьар ва юрт агьлюлерде ата-аналар чы нечик де,оланы авлетлери де бири-бири булан орус тилде тюгюл сёйлемейлер. Бир-бир адамлар чы ана тил бизге уьйден,орамдан къыргъа абат басгъандокъ да герекли тюгюл деп,сан да этмейли сёйлейлер.
Бугюнлерде оьсюп,торайып гелеген яш уланлагъа,къызлагъа ана тилибизни сют татывун тамдырып да ,сингдирип де болагъан башлап ата-аналар ,эсли наслулар аявлап,жыйып сакълап бизге тапшургъан сыйлы тил савгъатны тас этип къоймакъдан уллу гюнагь болмас. Ол бизин ругь байлыгъыбыз деп айтмагъа да ярай. Кимлер не айта турса да, биз,къумукълар, оьз ана тилибизни сакъламагъа герекбиз.
На балкарском языке мени анам
... бла кеб джаша деб кетди. Сочинение на балкарском языке мени анам стихи о маме на карачаевском языке Если радость придет, радость ... Байрамукъланы Халимат. Боташланы Абидатны «Ана тилим» деген назмусу бла башлаб тургъандыла сохтала окъуу джылларын: Ана тилим, джаным – тиним. Сенсе, ... Илячин» деген сабий журналны къурагъан. Джаш тёлю ана тилибизни сюер ючюн, унутмаз ючюн сабийле къурагъан назмучукъла, ...
Ана тилим,теренинге чомулуп,
Тарихингни ахтармагъа сюемен.
Миллетим ,диним булан,
Яшав ёлун оьтгенмен.
Аявлу ана тилим,
Сени булан оьктеммен!
