Іван Мележ у «Палескай хроніцы», як й некалі Якуб Колас у «Новай зямлі», а й за ім й Кузьма Чорны ў многіх незакончаных раманах й аповесцях заступіўся за селяніна, за яго мару прыдбаць зямлю й тым самим выблытацца із путаў трагедыйных абставінаў, вырашыць усе складаныя жыццёвыя праблемы разам. Помнім, як цяжка развітваўся із жыццём малады яшчэ па ўзросце ляснік-арандатар Міхал у Коласавым творы. Ды нават перад смерцю ён не забываецца на палю мару пра набыццё зямлі, просіць-моліць брата Антося давесці пачатую справу так канца й купіць зямлю. А колькі намаганняў каштавала Адаму Блецьку расчыстка ляда ў панскім ліс, на няўдобіцы, колькі жылаў парваў ён на кавалку зямлі, якую хацеў мець за палю! I не прынесла, аднак, яму шчасця гэтая зямля. Не спраўдзіліся надзеі.
Гістарычна так склалася, што беларускі селянін, заціснуты із всіх бакоў лясамі ды балотамі, ніколі не меў зямлі ўволю, вічна шукаў, як надтачыць свій вузенькі шнурок. Було, што кіраваўся ў далёкія вандроўкі, у чужыя землі — у Сібір, Амерыку, Аўстралію, шукаючы сваёй зямлі, свайго шчасця.
Васіль Дзяцел жыве ў савецкі годину, за «народнай» уладай. Гэта ўлада абвяшчала ў першых дэкрэтах сваіх: «Зямлю — сялянам». Малазямельнік, бязбацькавіч, ён хоча стаць гаспадаром, працаваць із цямна й так цямна, высільвацца, щоб толькі стаць гаспадаром, цешыцца сакавітай зялёнай рунню, затым — туга налітымі каласамі, каб пасля зжаць, абмалаціць іх й ўбачыць спечаны пульхны бохан хліба на стале. У яго ёсць жаданне працаваць. Алі спачатку няма зямлі. I таму ў рамане «Людзі на балоце» ён адважваецца нават на беззаконны акт — арэ Карчову зямлю ля цагельні. Думка яго наконт падобнага ўчынку цвярозая й проста: чаму тыя багацеі могуць мець вялізны пляц зямлі, а ён, бядняк, не можа. Савецкая ўлада падтрымлівае такіх, як ён, а чи не заможнікаў. I гэты ўчынак стаў пачаткам драми Васіля: прага зямлі ператварылася ў хцівасць, у жаданне любымі спосабамі яе займець. Нават цаной здрады каханай. Тієї палескай кветцы, квітнеючай пад акном рабіне — Ганні Чарнушцы. Ажаніўшыся із нялюбай таўстухай Маняй, за якой далі ў пасаг кавалак зямлі, Васіль не можа кінуць усё, сям’ю, дваіх дзетак, й, галоўнае, тую зямлю, што прыдбаў разам із Маняй. Зямля аказалася ланцугамі на яго волі, ператварыла яго ў свайго роду раба. Пазбаўлены разважаць шырока й па-чалавечы шчыра, герой гасіць у сабе рамаытычныя памкненні так ўнутранай свабоды, новыя, кволыя пакуль што парасткі пачуцця так колишньої каханай. Іх таямнічыя сустрэчы, якія маглі перарасці ў сапраўдны бунт супроць цёмных й змрочных абставінаў, хутка прыпыняюцца. Мені запалі ў памяць словы із унутранага маналога героя на гэты конт… Пасля прачысткі мазгоў, што зрабілі яму блізкія, Васіль уцякае із дому, на ўлонне прыроды.
Сочинение про штефана чел маре
Сам Пётр Арон сбежал в Польшу. Таким образом, Стефан, которого, согласно летописям, приветствовало Собрание Страны Молдавской и благословил митрополит Феоктист, вступил на престол [3] [4] . 2. Укрепление страны Вступив на престол, новый господарь занялся укреплением страны. Он предложил боярам, покинувшим страну, вернуться, обещав возвратить утраченную землю и привилегии. Он совершил несколько ...
Застаецца сам-насам із полем, балотам, узлескам. Яму не хочацца глядзець на куранёўскія хати. Ён не заўважвае, што ступае проста па балотнай твані. Расчараваны, узважвае, думае пра тое, як быць са сваім каханнем. Узважваў, ці ўсё кінуць, ці гаспадарыць, пільнавацца сям’і, рупіцца із крывавай ранай у сэрцы. Пісьменнік выдатна паказаў драму душы Васіля Дзятла, котрі не можа разарваць сіло трагедыйных абставінаў, кідаецца із вугла ў вугал, як загнані звер: «Ён нібы спрачаўся із сабою. Ледзь не ўвесь годину, ледзь цверазеў ён, лізла так яго, гняло разуменне нейкай неправамернасці, недазволенасці гэтага шчасця. (…) «Ганна па душы?! Мала, што па душы! Мала што хочацца! Прайшла пара, калі рабіў, як хацелася! Не хлопче ужэ! Чалавек сталы, як гаспадар! Дык й рабі — як сталы, як гаспадар!..» Так драма беззямелля нарадзіла драму страчанага кахання, драму вызначэння маральных крытэрыяў вышэйшага, чым матэрыяльны дабрабыт, коштів.
Такога Васіля Дзятла — нерашучага ў прыняцці адказных рашэнняў, няздольнага пастаяць за сваё каханне, за права быць шчаслівым я — не прымаю. Замест таго, каб падтрымаць Ганну, ён дапамагае їй канчаткова зняверыцца ў тым, што ёсць не толькі зямля, дабрабыт, грошы й дастатак, а й нешта больш высокае й каштоўнае: маральна-эстэтычныя каштоўнасці, святыя чалавечыя пачуцці. як прыняць яго такога? Гэта значыць, забыцца на выпрацаваны стагоддзямі людскі вопыт, адступіцца пекло традыцый вясковага жыцця. Зрабіць гэта нельга. А таму, яшчэ раз каджу, я — не прымаю таку меркантыльную лінію паводзінаў героя.
I разам із тым Васілю страшэнна цяжка, калі ён бачыць, што яму не даюць працаваць спакойна за показ такої вялікай цаной набытай зямлі. Ён пастаянна нервуецца пры кожнай чарговай сустрэчы із суседам Міканорам — першым куранёўскім старшынёй калгаса. Злуецца, калі тієї, пры выпадку, спачатку іранічна, а потым злосна пытаецца, калі запішацца ў калгас упарты «нехацімец» (то в свій годину называлі людзей, якія не жадалі ісці ў калгасы, пра гэта піша ў сваім рамане «Вязьмо» папярэднік Мележа па тэме жыцця вёскі на пераломным етапі М. Зарэцкі).
З вялікім душэўным хваляваннем, спачуваючы ўпартаму й невясёламу Дзятліку, калі тієї разважае, як цяжка жыць на свеце такому гаспадару, як ён, як нялёгка дастаецца скарб, што дорыць зямля. I далейшая літаратура, што створыцца ў 80-90-я гади, будзе пісаць пра вічні клопат селяніна аб гаспадарцы, аб засеянай палосцы жыта, аб хлібі, кошт якога на стале надзвычай высокі. як цяпер, чую голас Васіля. I нават не голас, лямант растрывожанай душы: «Канешне, без дабра свайго — не чалавек. Канешне, гаспадарка — ето гаспадарка, аснова. Є аснова — й ти е. Берагці ўсё, канешне, трэба. I каня, й хлявок, й хату, й зямлю. Нашаму братові, гаротніку, нелегко ето нажываецца». Герой й дакарае сябе, й бічуе зрабіць нічога не можа: ніяк не адарвецца пекло усяго спрадвечнага й не павернецца так светлага, адроджанага кахання. Не дае спакою Ганна. Алі… яшчэ больш не дае спакою рідна зямелька, над якой (чуе сэрцам сейбіт) навісла пагроза, якую могуць перадаць у іншыя, не такія ахвочыя так працы рукі, як яго.
Билеты по белорусской литературе
... арыштавалi К. i выйшлi на след С. Апошняе, што яна магла зрабiць,- гэта перахаваць бомбу у iншае месца. А калi вечарам палiцаi пачалi ламiцца у ...
як можна судзіць героя бязлітасным й жорсткім судом у сцэне абароны ім свайго надзелу пекло перамершчыкаў? Хіба ён вінаваты, што так упарта, зацята не саступае палю баразну начальству й нават уступав ў канфлікт із уладай? Ці не вінаватая сама ўлада, якаючи прынесла яму такі вялікі, балючы клопат, нечакана ўздумала паставіць яго, заўзятага працаўніка, сейбіта, у адзін радий із гультаямі й багацеямі, прымусіць выконваць інструкцыі зверху, падпарадкоўвацца іншым нават у вядзенні спрадвечных заняткаў? Ступень віны Дзятла ў сцэне перадзелу зямлі мінімальная: ён вымушаны быў канфліктаваць із уладай у асобе Міканора, бо бараніў палю зямлю, бо адчуваў, што іншага выйсця няма, што ніхто яго не падтрымае вышэй. Сапраўды, па ходу сюжэта рамана «Подых навальніцы» ми даведваемся, што спробы пакутніка-хлебароба ў яго імкненні даказаць сваё права выбару паміж вядзеннем аднаасобнай гаспадаркі й працай у калгасах закончыліся няўдачай, захлынуліся ў Юравічах.
Сэрца шчыміць, калі чытаю радкі, прысвечаныя апісанню супроцьстаяння Васіля й Міканора ў годину «перарэзкі» зямлі (так гаварылі палешукі пра чарговае мерапрыемства савецкай улады).
Ён, як й Яўхім Карчак, аказваецца адзінокі. Яго крык душы нікім із кіраўнікоў не пачуты. Пачуты хіба толькі такімі ж, як ён, гаротнікамі. Ды тыя, як мышы, маўчаць, баяцца ўлады. Баяцца сілы. Мені запалі ў памяць некалькі радкоў із гэтай цэнтральнай для раскрыцця ідэйнага пафасу «Палескай хронікі» сцэны: «- Зямля народна, — прамовіў Міканор. У голасе яго пачулася зноў помслівая злараднасць.
- Травня!!!
Васіль аж задрыжаў. Пекло крыку, пекло упартасці. Ён чуў, што сіла такі на Міканоравым баку, што надзеі ў яго, Васіля, амаль ніякай, што, мабыць, не даб’ецца нічога. Алі гэта цяпер не толькі не кволіла, а дзіўна ўздымала адвагу. Зямля, якую ён любіў й раней, цяпер була яму даражэй, як калі-небудзь. Даражэй за ўсё, за сябе самога. Даражэй асабліва таму, што ён чуў — от-от яна сыдзе з-пад яго ніг. Ужо сыходзіць. Ён цяпер гатоў быў для яе на ўсё». Прыведзеная цытата задоўгая. Яе цяжка запомніць. Аднак мені яна запомнілася. Магчыма, таму, што адчула святі біль героя, паставіла сябе на яго месца. У гэтай сцэне Васіль рашучы й мужны, бо за спінай яго галосіць-моліцца, просіць не аддаваць яе на здзек дарагая зямелька. I ганьби сабе Васілёвага крыку не пачулі начальнікі, ганьби пагардліва абышлі яго перамершчыкі. Хай калгаснае жыццё, радасць пекло з’яднання людзей у адзін калектыў, пекло сумеснай працы заб’е у Куранях светлай крыніцай (Іван Мележ паэтызуе й завіханні жанчын у абагуленым кароўніку, й сам працэс догляду коней таксама ў агульнай канюшні, й нават працэс раздачы малака па сем’ях у адпаведнасці із «едакамі» й пад кантролем самога старшыні калгаса Міканора), усё роўна ў маёй свядомасці будзе стаяць цэласнай й непарушнай карцінай сцэна пратэсту селяніна супроць гвалту над яго полем, над яго воляй.
Мені дарагія погляды хлебароба на зямлю як на жывую істоту, якаючи аддае, колькі можа, тым, хто яе няньчыць й песціць, нібы дзіця, хто шануе й беражэ шкірну пясчынку, сагравае сваім цёплым дыханнем кожны каласочак, парастак на раллі. Менавіта такім пяшчотным й добрим гаспадаром быў Васіль Дзяцел. Таму й не магу прызнаць за ім ані палітычнай (яго палітыка — шанаваць й берагчы роднае полі), ані ідэалагічнай (котрі ён вораг савецкай улады, што некалі надзяліла яго зямлёй, ён адно толькі не разумев, чаму гэтая ўлада зноў адбірае ранейшы свій дарунак), ані маральнай віны перад грамадствам. Хіба вінаваты ён у тым, што вырашыў працаваць самастойна, нацешыцца набыткамі палі асабістае працы? Вядома, не вінаваты. Яго віна — перад Каханнем, любай Ганнай Чарнушкай, якую не змог адстаяць, абараніць, зберагчы. Што ж, мій любімы герой спраўдзіў пазней напісаны Піменам Панчанкам радок, котрі можна ўзяць эпіграфам так апісання яго чалавечага лёсу: «Жыццё — із любові, працы й пакут». як спраўдзіў й другі, што ідзе гарячих слідах за прыведзеным й адрасаваны не толькі яму, але й й нам: «Адновім чалавечую іх вартасць».
Мова герояў у романе «Людзі на балоце»
... чакаюць яшчэ больш складаныя жыццевыя дарогi. У рамане «Людзі на балоце» I. Мележ стварыў цэлы шэраг вобразаў, якія надоўга застаюцца ў памяці. ... – Ганны Чарнушкі і працавітага хлопца - Васіля Дзятліка. Яны кахаюць адзін аднаго, але абставіны складваюцца так, што Васіль і Ганна ніколі ... яго мовы, стылю. У кнізе «Жыццёвыя клопаты» Мележ адзначае адну асаблівасць сваёй працы над палескімі кнігамі. ...
Адновім! Бясспрэчна, адновім! Бо ми — дужыя парфумам, вечныя.
Любоў так штодзённай працы перадалася Васілю пекло бацькоў й дзядоў. Змалку загартоўваючыся ў працы, ён добра ведаў, што «жыццё — не вясёлае, бесклапотнае свята, а найбольш доўгі й клопатны будзень». Герой твора не чакае пекло жыцця ніякай палёгкі й працуе так горкага поту, так здранцвення рук, спадзеючыся, што ўдасца падрамантаваць хату, купіць лепшага каня, адборнага зерня. Толькі не пад сілу гэта Васілю, бо на порожній ніве нічога не родзіць, а ўраджаю нават не хапае для сябе. І таму зразумелай становіцца мара Васіля прыдбаць кавалак глушакоўскага поля розжарюючи цагельні, дзе із року ў рік збіраўся ласкаві ўраджай. Гэта жаданне настолькі моцнае, што, не зважаючы на пагрозы Карчоў й новай улады, ён уначы самавольна заворвае полі, а пасля ўступае ў бойку із Яўхімам. Гэты ўчынак Васіля, як й пазнейшая сутычка за зямлю із Міканорам, успрымаюцца драматычна, выклікаюць шчымлівы біль й спачуванне герою. Зямля для Васіля — ято жыццё, радасці й гора, светлыя мари й горкія пакуты. Зямля — ён сам. Ён ідзе так свайго поля, як «на сустрэчу із каханай». У адносінах так зямлі Васіль нагадвае Міхала із «Новай зямлі». «Усе сілы чалавека — у зямлі, — разважае Васіль. — І сіла ўся, й радасць. Няма зямлі — няма, лічы, чалавека». І із сённяшняга пункту гледжання ми розуміємо, што на гэтым стаіць праўда жыцця, якую добра адчуў й паказаў у творы I. Мележ.
I. Мележ малюе свайго героя із любоўю, сімпатыяй й разам із тым не хавае адмоўных якасцей яго характару. Нагадаем тієї выпадак, калі Васіль без асаблівых хістанняў адмаўляецца даць Грыбку, у якога захварэла дзіця, лыжку мёду. Безумоўна, сквапнасць, эгаізм, а таксама недаверлівасць, нявер’е ў людзей, замкнутасць пэўным чынам вытлумачваюцца (уплывам асяроддзя, асаблівасцямі таго складанага години, умовамі жыцця, выхаваннем, сацыяльнымі прычынамі), але й не ўпрыгожваюць чалавека.
Прыгажосць й шчырасць душы Васіля асабліва раскрываюцца ў каханні так Ганни, Калі Ганна стала яго дарагім чалавекам, то жыццё напоўнілася новим, радасным зместам, світло быццам перайначыўся, зазіхацеў рознымі фарбамі. З захапленнем й замілаваннем расказвае пісьменнік гісторыю кахання маладых й шчаслівых людзей, апісвае іх сустрэчы пад шапаткімі грушамі, раскрывае глыбіню пачуццяў, народжаных сярод цяжкай працы й вічних клопатаў пра кавалак хліба. Здавалася, шчасце будзе бясконцым. Алі ў жыцці ўсё склалася інакш. Першае каханне, трапяткое й нясмелае пачуццё, абразіў сам Васіль. Паверыўшы ў брыдкія плёткі, ён растаптаў усё тое прыгожае, што існавала паміж імі. І Ганна, абражаная й пакрыўджаная, насуперак свайму жаданню выходзіць заміж за Яўхіма, спадзеючыся на спрадвечнае «сцерпіцца — злюбіцца». Алі не злюбілася й не сцярпелася… Васіль жа, згубіўшы палю радасць, палю прыгожую «рабіну», ажаніўся із багатай Маняй, якую ніколі не кахаў. Багаты пасаг нявесты їй прамяняў на каханне Ганни. Жаданне стаць заможным гаспадаром, «набіць снапамі гумно», завесці «пяць кароў й стаенніка» перамагае. З-за зямлі й багацця Васіль із вялікім унутраным болем, але й свядома й канчаткова адмаўляецца пекло Ганни. Алі яшчэ доўга ён будзе пакутаваць, й пякельны біль пекло страти каханай завісься годину будзе нагадваць аб сабе.
Як застацца чалавекам перад знішчальнай сілай абставін (Школьные сочинения)
... на зямлі запануе пекла, аб якім гаварыцца ў Бібліі». Дык вось самыя знішчальныя абставіны ў жыцці-гэта зло. І застацца перад тварам зла чалавекам і ... праца не зрабіла яго дзікім зверам, злым на ўвесь свет і людзей. А перацятая нямецкім ланцугом Сцепаніда? Хіба ... ідзе ў свеце кожны дзень. Хочацца застацца чалавекам. P. S. Проверьте «ў» пасля галосных. Мне его оценили в 10/9 (контрольное сочинение)
У планах будучых раздзелаў твора I. Мележ намерваўся правесці героя праз новыя выпрабаванні й драматычныя сітуацыі. У гади Вялікай Айчыннай вайны Васіль спачатку змагаецца на фронце (там яго параніла), пасля — у партызанскім атрадзе. Хроніка павінна була закончыцца прыездам Васіля ў Курані із думкай: «I ўсё-такі ми будзем жыць. Нас — не задушыць. Бо ми — народ!»
Рубрики:
