[ 19 ] ↓
шерту:134
[ 14 ] ↓
шерту:30
[ 14 ] ↓
шерту:56
[ 10 ] ↓
шерту:28
[ 8 ] ↓
шерту:75
[ 8 ] ↓
шерту:23
[ 8 ] ↓
шерту:78
[ 8 ] ↓
шерту:69
Ескендір Хасанғалиев шығармашылық сапармен шетелдерді көп аралап, өнер көрсеткен жан. Ұлт мәдениеті мен өнерін дамытуға сіңірген еңбегі үшін «Құрмет» (2000) орденімен марапатталған. Композитордың бірінен-бірі қастерлі әндерінің ішіндегі шоқтығы биік туындысы «Атамекен» әні. Бұл ән арқылы адам баласының бойындағы намыс, жігер, ұлт жандылық, туған жерге деген шексіз махабатты оятып, алыс армандарға жетелейді. Осы «Атамекен» әнінің жазылғанына да 40жылдай уақыт болыпты.
Қазақшасы: — Бүл құдайдың жайы болса, мен жердің патшасымын, — деп шыдамастан Ескендір жауап қайтарыпты. — Мен адам жеңбеген Ескендірмін, япырым-ау, маған да ашпай ма? — деп айғай салды.
Сабағымызды қорытындылай келе, «Ескендір» поэмасының идеясы әділетсіздікке, басқыншылыққа ғана қарсы шығу емес, адамгершілік қасиеттерін ашып,кісілік мұраттарға жетелейтін қанағат атты сипатты дәріптеп, ұрпақтарына серік ету. Аристотельдің Александр Македонскийдің ұстазы болғанын біз тарихтан білеміз. Ал Абайдың ұлы ойшыл, данышпанның бейнесін сомдау себебі оның ақыл мен білімді, парасаттылық пен даналықты жоғары санағандығынан туған.
Оқушылар, біз Шығыста Ескендір, орыс және Еуропа елдерінің атауынша Александр Македонский тураы жазылған аңыз- әңгімелер, шығармалар туралы жан- жақты таныстық. Дастанның тарихи шындықпен қандай байланыс бар екенін білдік. Енді оқулықтан «Ескендір» дастанын мәнерлеп оқиық.
Ал, С.Қасқабасов болса, шындыққа таяп келіп, «Тәкаппар әскербасы турасынан» әңгімені қолына алып отырып, батыл шешімге келе алмайды. Тіпті, зерттеушінің «Ескендірдің» отаны Македония екені ешқандай авторда, немесе фольклорлық шығармада кездеспейді» деген пікірі мүлде ұшқары. Ескендір туралы жазылған шығармалардың, айтылған аңыз-әфсаналардың санына жету мүмкін бе?
«Ең сүйікті әндерім сағыныштан жаралған…»-деген сазгер, әнші Ескендір Хасанғалиев 1940 жылы Қаратөбе ауданы Қалдығайты округі, Батпақкөл мекенінде дүниеге келген. Ата-анасының екеуі де дарынды жандар болған.
[ 7 ] ↓
шерту:52
[ 6 ] ↓
шерту:53
[ 6 ] ↓
шерту:105
[ 6 ] ↓
шерту:11
[ 5 ] ↓
шерту:18
Материалы опубликованы на сайте только для ознакомления. Администрация не несёт ответственности за дальнейшее их использование. На сайте хранятся только ссылки на файлы. Это значит, что мы не храним никаких нелегальных материалов, а также материалов охраняемых авторским правом. Если вы являетесь правообладателем какого либо контента и не желаете его распространения, сообщите нам и нарушение будет устранено.
[ 5 ] ↓
шерту:23
[ 5 ] ↓
шерту:27
Замандас ақындармен айтысқа түсіп, ойы ұшқыр, пікірі ұтқыр жыр дүлдүлі екенін танытады. Жаны жақын, ой-өрісі өрелес адамдарға өлеңмен хат жазады.
Фердоусидің «Шаһнамесіндегі» Ескендір бірден ақылды билеуші бейнесінде көрініс бермейді. Ол қалыптасу, өсу, жетілу кезеңдерінен өтеді. Шығарма басында Ескендір бейнесі адамгершілігі мол мейірбан, әділ бейнеде көрінеді. Дараның өлер алдындағы соңғы өтініштерін орындап, оның қызы Раушанакқа үйленеді, жер-жаһанды абаттандырып, әлемде әділет орнатуға тырысады. Әрі қарай Ескендірдің жер шарын шарлаған жиһангерлік жорықтарында кейіпкер бейнесі бұрынғы парасаттылықтан айрылып, солғын тарта бастайды.
«Медғат-Қасым» поэмасы да — романтизм сарыныңдағы поэма. Бірақ негізгі стилі солай бола тұрса да, бұл поэманың реалистік шындықпен өмірге жанасымды, қонымды берген тартыстары, мінездері (характерлері) дәлелді көркемдікке сүйенген. Романтизм негізгі сарыны дейтініміз бұл поэманың үлкен желілері және де бір-екі сезіммен түйілген геройлардың іс-әрекетінен туады. Ол сезімдер бұл поэмада да геройларды өздеріне нық бағындырады. Ішкі дүниелерін, сөз ойларын, мінез-қиялдарын және тартыс армандарын бір араға түйеді…
Академик С.Қасқабасов: «…Зерттелуге тиісті нәрсенің бірі – Абайдың Ескендір бейнесін Шығыс классиктерінен басқаша бейнелеуі» [23, 236] деген пікір білдіреді. Абай поэмасының кейіпкері Ескендір бейнесін парсы ақындарының кейіпкерлерімен салыстыра зерттеу абайтану ғылымының өзекті мәселелерінің бірі болып табылады.
Өзге ақындар «шәкірт» деп аталған соң, Абай әрине олардың басшысы – ұстаз ақын болмаққа керек. Әрбір әдебиеттік мектеп осындай аға мен іні ақындарының екі буынынан құралатын болса, ең алдымен сол әдебеиттік
[ 4 ] ↓
шерту:26
[ 4 ] ↓
шерту:69
Привет! Мне интересно, есть ли у Вас какие-либо проблемы с выполнением домашнего задания. У нас есть много людей, которые помогут Вам здесь 🙂 Кроме того, мой последний вопрос был решен менее чем за 10 минут:D Во всяком случае, Вы можете просто войти и попробовать добавить свой вопрос.
[ 4 ] ↓
шерту:78
[ 4 ] ↓
шерту:28
[ 4 ] ↓
шерту:23
[ 3 ] ↓
шерту:24
[ 3 ] ↓
шерту:23
[ 2 ] ↓
шерту:37
Қорыта айтқанда, Ескендір образын ұнамсыз етіп көрсеткенде, Абай тарихи шындықтарды тірек еткен. Бұл — бір. Екінші, Абай да бұл тақырыпқа өз халқы, өз кезінің талап-тілектерінің тұрғысынан келген: ХІХ ғасырдың екінші жарымында қазақ халқы үшін қажетті мәселе соғыс емес, оқу, өнер, мәдениет болатын. Сондықтан сонау ескі замандағы әлемді аузына қаратқан ғұлама Аристотельді жұртшылыққа үлгі етуі — ақынның ағартушылық, гуманистік идеяларымен үндес.
Сөйтіп, Абай әрі ғалым, әрі адамгершіліктің иесі Аристотельге Ескендірді бағындырып, бас игізді, қанды жорық соғысын тоқтатады, екінші сөзбен айтсақ, әділдікке жауыздықты жеңгізеді.
Джафар Бэкон тәрізді ғалымдар алдарына ғылыми үлкен мақсаттар қойса, Әзімге кездескен жәдігөй шал тәрізді сұм-сұрқиялар ғалымдардың ашқын ғылыми жаңалықтарын өздерінің баю мүддесіне пайдалануы, ол үшін неше түрлі зымияндыққа барулары мүмкін. Жәдігөй шал — солардың бірі. Байлықтың өзінше ауруы бар. Өмірінің ең қызығы, ең негізгі мақсаты тек баю ғана деп ұғынушылар қандай зұлымдық, іс-әрекеттерден де тайынбайды. Ездік те, қаныпезер қаражүректік те оларға бұйым емес.
«Адам, — дейді ұлы ақынымыз Абай, — ата-анадан туғанда, есті болмайды, естіп, көріп, ұстап, татып, ескерсе, дүниедегі жақсы, жаманды танидыдағы, сондайдан білгені, көргені көп болған адам білімді болады. Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүрген кісі өзі де есті болады. Әрбір естілік жеке өзі іске жарамайды. Сол естілерден естіп білген жақсы нәрселерді ескерсе, жаман дегендерінен сақтанса, сонда іске жарайды, сонда адам десе болады».
Бірақ данышпан Абай тек осы айтқандарымен ғана қанағаттанып қоймайды. Сол естіген, білген нәрселерді адам қайткенде есінде сақтап, қалай ұмытпай, оларды өзінің өмір серігі етудің әдістерін де көрсетеді. Бұл мәселеге оның «Отыз бірінші» сөзі арналған. Әңгіме қысқа, тұжырымды және оқушы жастар үшін өте маңызды, керекті.
Бірақ Абайдың қара сөздерінің өзінше ерекшелігі бар.
[ 2 ] ↓
шерту:20
[ 2 ] ↓
шерту:76
[ 1 ] ↓
шерту:19
Бұл жөнінде ең алғашқы және көпке тараған пікір Мұхтар Әуезовтікі. Абайдың «Ескендір» дастаны туралы сөз болғанда, Мұқаң үнемі әзірбайжан ақыны Низамидің «Ескендірнамасын» ауызға алады. «Абай Ескендір жайындағы аңызды, түгелімен сол Низамидің «Ескендір» поэмасынан алған», — дейді.
«Абай Құнанбаевтың «Ескендір» поэмасы әдебиеттану ғылымында байсалды зерттеліп, дәлелді тұжырымдар айтылған. Алайда, бұл поэманы өзі тақырыптас кейбір туындылармен қатар салыстыра, байланыстыра зерттеу, «александрияға» қазақ ақыны қандай өзіндік үлес, тың түсінік, жаңа шешім қосып, дәстүр байытқанын анықтау — Абай асқан биіктің тағы бір қырын аша түсер еді».
Зерттеуші Ескендірдің тегін анықтау үшін оның қай жылы жазылғанын анықтап алудың маңызды екенін айтады. «Бұл не? Шәкірттің алғашқы талпынысы ма, әлде тіс қаққан ақынның кең тынысты дастан жазуға кіріскендегі толғаныс — бастауы ма?…». Басқа зерттеушілер «Ескендірдің» қашан жазылғанын анықтауға ден қоймайды. Ал, бұл мәселе, жоғарыда айтқандарымыздай, поэманың тегін анықтауға көмектеседі.
Ал, С.Қасқабасов болса, шындыққа таяп келіп, «Тәкаппар әскербасы турасынан» әңгімені қолына алып отырып, батыл шешімге келе алмайды. Тіпті, зерттеушінің «Ескендірдің» отаны Македония екені ешқандай авторда, немесе фольклорлық шығармада кездеспейді» деген пікірі мүлде ұшқары. Ескендір туралы жазылған шығармалардың, айтылған аңыз-әфсаналардың санына жету мүмкін бе?
Қазақшасы: — Бүл құдайдың жайы болса, мен жердің патшасымын, — деп шыдамастан Ескендір жауап қайтарыпты. — Мен адам жеңбеген Ескендірмін, япырым-ау, маған да ашпай ма? — деп айғай салды.
Мұхтар Мағауин «Тәкаппар әскербасы туралы әңгімені» «ұлы ақынға тиесілі мұра eмec»деп кесіп айтады. «Рас, бұл әңгіменің тұп-тамыры Абай Ескендіріне барып тіреледі. Бірақ, сол поэманы естіген екінші бір адамның қо-лынан шыққан олақ мазмұндама», — дейді ол. Осылайша, М.Мағауин поэманың жазылу уақытын газеттегі әңгіменің жарық көруін бұрын қояды да, әуелгі өлең сипатындағы сөз Абайдікі дегенге саяды.
[ 1 ] ↓
шерту:11
